Column Evert Stel...'Veenscheetjes'

‘Veenscheetjes’

Nachtelijke geluidjes aan boord tegen de romp die we niet thuis kunnen brengen. Als bootbezitters hebben we er allemaal wel eens last van. De geluiden zijn afhankelijk van het type schip, de windrichting, de fauna in de omgeving, het vaargebied en de bodemgesteldheid.

Onze Meander V is een aluminium schip met ‘sprayrails’. Aluminium is niet alleen een warmtegeleider maar ook een geluidsdrager. Als het dik winter is, dan zijn de knallen van brekend ijs met dopjes in de oren diep onder de dekens nog zo luid, dat mijn hart er steeds van overslaat… Dáár kan ik niet aan wennen en ben altijd blij als het water vloeibaar blijft.

De windrichting speelt echter gedurende het hele jaar de grootste rol in geluidsopwekking. Dwarsliggend aan lagerwal is het op de Meander V niet leuk slapen. Minutieuze geluidjes wanneer een stokje of een bierflesje bij rustig weer door kleine golfjes onder tegen de spray aan tikt, tot enorme knallen van grotere golven die aan lagerwal over de volle lengte onder de spray beuken. Het zijn allemaal geluiden waar we aan moeten wennen als we ze voor het eerst horen.

Onrust

Dan is er de fauna die de nodige onrust kan verzorgen. Als wij in diepe slaap verzonken zijn en een eend besluit even wat algen aangroei van de waterlijn te schnabbelen, klinkt het alsof er plotseling een mitrailleur op de romp wordt leeggeschoten. Ook een duikende watervogel die onder het schip door zwemt en zijn lucht uitblaast is al hoorbaar!

Dan is het vaargebied van grote invloed. In Amsterdam horen we de hele nacht het ruisen van scheepsschroeven die we op honderden meters afstand al aan horen komen. Maar eentje met een beschadigd schroefblad of een piepende schroefas is dan een echte dissonant. Van veruit hoor je het ‘jauwjauwjauw’ geluid al naderen en ook weer langzaam uitsterven.

Last but not least is de bodemgesteldheid een belangrijke factor. Met name bij stille nachten kan de bodem je verrassen met de meest vreemdsoortige geluiden. Op het Paterswoldsemeer, waar we jarenlang de weekenden met ons kruisertje op een eilandje doorbrachten, heerst de onverklaarbare ‘hiss’! Als het absoluut windstil is hoor je zodra het donker wordt in het schip en overal langs de oevers ‘hiss hiss hiss’ met het tempo van een hartslag. Niemand heeft het me ooit kunnen verklaren!

Onlangs lag er een passant in onze haven in de Marina Monnickendam en we troffen elkaar bij het ochtendgloren toen ik een opkomend zonnetje wilde schieten. “Goedemorgen meneer, er zit veel vis hier hè?” vraagt de gast die kennelijk slecht geslapen heeft en zijn eerste sigaretje opsteekt. “Valt wel mee hoor, hoezo?” vraag ik nieuwsgierig geworden. “Nou, die vissen beuken de hele nacht tegen mijn romp aan! Ik kon er niet van slapen… Het klinkt als ‘blrroeps.. blubbloeps’ en het ging de hele nacht door! Ik vertrek vandaag denk ik maar!”

“Dat zijn geen vissen maar ‘veenscheetjes’ meneer!” roept een voorbijganger die ons gesprek opvangt. “De Gouwzee is hier veelal veengrond en in de bodem vindt een rottingsproces gaande waarbij brandbare methaangassen vrijkomen. Als er ander weer komt, dan komen die gassen in grote bellen uit de bodem en bubbelen langs uw romp.” legt de man uit. Onze passant drukt abrupt zijn peuk uit en roept; “Levensgevaarlijk hier! Ik ben weg…”

Evert Stel

Schipper van de Meander V/ Stichting Vaarwens (https://www.stichtingvaarwens.nl)