Column Evert Stel...Zeekaarten

Onderweg naar Texel raakte de stoomboot van Sinterklaas onlangs verdwaald doordat het licht van de vuurtoren defect was. Het zette Watersport-TV columnist Evert Stel aan het denken…

Wie koopt ze eigenlijk nog, die grote papieren vellen van elk vaargebied apart? Als je ze aanschafte, waren ze eigenlijk al niet meer up-to-date, want Rijkswaterstaat is het hele jaar door bezig tonnen te verplaatsen vanwege de veranderende dieptestaat in de stromende vaarwateren.
Wekelijks stonden de BAZ-berichten (Berichten aan Zeevarenden) overzichtelijk in de krant. Daarna begon het gepuzzel: met passer en parallelliniaal de exacte posities opzoeken in noorderbreedte en oosterlengte, om op dat kleine puntje de nieuwe ligging van de boei in te tekenen. Haast niemand deed het; de meesten vertrouwden op het zicht om de boei wel te vinden. Ik was er trouw in, zeker in het vaargebied waar we ons vaak bevonden. Het heeft me meer dan eens goede diensten bewezen wanneer het zicht weer eens beperkt was. Wat was ik dan opgelucht als de boei daadwerkelijk lag op de positie waar ik op het kompas naartoe stuurde.

Onbenul

Toen ik onlangs in de serie The Vikings zag hoe de mannen met een drijvertje in een emmer water als kompas overal kwamen waar ze wilden zijn, voelde ik me even een onbenul. Maar goed, zekerheid boven alles — daar ga ik voor.

Met de komst van de Yeoman-kaartplotter was ik al helemaal gelukkig. Een grote muis met een kijkglas en vier lampjes leidde me over de papieren kaart en liet via de GPS zien waar ik was. Even schuiven tot alle lampjes uit waren, en het middelpunt van het kijkglas wees mijn positie aan. Evengoed moest ik mijn kaarten blijven bijwerken, want als die niet kloppen, ben je net zo ver van huis…

Verliefd

Het was voorjaar 2000 toen mijn boxbuurman in Lauwersoog me het allernieuwste WINGPS 3.0-programma toonde op zijn laptop. Ik was meteen verliefd. De papieren kaarten verschenen op het scherm en een cursor gaf mijn positie aan. Tijdens het varen zag je je koerslijn én bleef er een spoor achter van wat je gevaren had. Dát moest ik hebben!
Ik werd er handig in, want met een handscanner kon je vrijwel alle papieren zeekaarten zelf digitaliseren en importeren. Het mooiste was (en is nog steeds) dat je de vertrouwde kaarten van de Hydrografische Dienst herkenbaar op het scherm had.
Nóg mooier: Stentec bood de mogelijkheid de kaarten regelmatig te updaten, zodat ze altijd actueel bleven.

De tijd staat niet stil, en nog steeds durf ik blind op het programma te varen, al dan niet aangevuld met het groene scherm van de radar. Een positie, route of koers naar de stuurautomaat sturen kan met één druk op de knop, en de mogelijkheden zijn eigenlijk onbegrensd. Updaten is kinderspel en het uitwisselen van tochten en waypoints met andere schippers is een feestje — zeker wanneer zij jouw route willen volgen in voor hen nog onbekende gebieden.

Momenteel is de concurrentie groot en het aanbod aan navigatieprogramma’s enorm. 

En toch: je zou ze de kost moeten geven die met alleen een telefoon of tablet via Google Maps het open water op gaan. Als de ontvangst wegvalt of de batterij leeg is, mogen onze redders weer uitrukken…

Toch ligt er bij mij altijd een zeekaart op de kaartentafel. Blind vertrouwen op elektronica heb ik wel afgeleerd. Daar staan genoeg verhalen over in mijn boeken. Maar WINGPS blijft voor mij, na ruim veertig jaar, een onwijs plezierig en gebruiksvriendelijk programma.
Al is het maar vanwege de kaarten uit de 1800-serie: de Hydrografische Dienst geeft die lang niet allemaal meer uit, en Stentec komt gelukkig op zeer korte termijn met een mooi alternatief, zodat men nog steeds betrouwbare kaarten mét wekelijkse BaZ-updates aan boord kan gebruiken.

Evert Stel is schipper van de Meander V. Met deze voormalige loodstender heeft hij jarenlang met zijn partner Inge voor de Stichting Vaarwens (https://www.stichtingvaarwens.nl) dagtochten gevaren met mensen in de laatste levensfase. Inmiddels heeft de Stichting een eigen schip en wordt de Meander V ingezet op drukke dagen. Van alle dagtochten maakt Evert aangrijpende, veelal emotionele verslagen. Daarnaast is hij auteur en heeft diverse boeken geschreven en is hij columnist bij Watersport-TV.